Excursie Paris Insolite

Anders dan in Nederland worden in het nog altijd sterk centralistische Frankrijk kunst en cultuur primair als een zaak van de overheid gezien. Maar sinds de Mission du Mécénat in 2005 van start ging, is er als gevolg van een bijzonder aantrekkelijk belastingmaatregel een hausse aan nieuwe fondations d'entreprise. Bedrijven kunnen maar liefst zestig procent van hun investeringen in kunst en cultuur aftrekken.

Fondation Louis Vuitton is inmiddels bij het grote publiek bekend. In 2014 opende het initiatief van het Franse tassenmerk in een gebouw van sterarchitect Frank Gehry aan de rand van het Bois de Boulogne zijn deuren. Het museum, opgetrokken uit 12 witte bouwblokken met daarop een soort reusachtige zeilen, overtreft alles in licht en beweeglijkheid. Nog even en het gebouw is net zo'n icoon als het legendarische monogram van de in elkaar gestrengelde L en V. 

Ook de privécollectie (!) moderne en hedendaagse kunst waarvan we een selectie bezochten, past voor het merendeel naadloos in de stijl van het modehuis: minimalistisch met elegante details, futuristisch en esthetisch verantwoord over top. Met werk van Matthew Barney, Christian Boltanski, Maurizio Cattelan, Trisha Donnelly, Pierre Huyghe, Yves Klein, Takashi Murakami (die variaties op het monogram ontwierp), Philippe Parreno en Henri Matisse.

Dat het bij de nieuwe kunstinitiatieven van grote bedrijven niet alleen om representatie en pronken met de eigen veren hoeft te gaan, bewijst het in 2018 geopende Lafayette Anticipations van het warenhuis Lafayette. Gevestigd in een monumentaal pand middenin de hip chique Marais. Het moest een plek worden die niet zozeer dient om de collectie te tonen, maar waar geleefd en gewerkt wordt. Een laboratorium waar kunstenaars bijeenkomen en ideeën uitgewisseld worden.

Ondersteunen van kunstproductie zit in het DNA van Galeries Lafayette. Gevoed door de overtuiging dat vernieuwing en creativiteit aan de basis van een gezonde bedrijfsvoering staan, ondersteunt het warenhuis Lafayette al sinds de oprichting van het eerste filiaal in Parijs in 1893 kunstenaars in hun experimenten. Maatschappij kritische makers zijn aan zet. Lafayette Anticipations zorgt voor specialistische kennis, middelen, zichtbaarheid en werkruimte.

De architectuur van de nieuwe Lafayette kunsttichting is een soort anti-Vuiton. Rem Koolhaas plaatste in de binnenplaats van het monumentale pand waaraan niets mocht veranderen, een 19 meter hoge constructie van staal en glas met vier in hoogte verstelbare platforms. De flexibele tentoonstellings- en werkruimte die zo is ontstaan, is vanaf de buitenkant volledig onzichtbaar.

Lafayette Anticipations kost Galeries Lafayette 20,7 miljoen euro over een periode van vijf jaar voor het programma, de productie en de exploitatie. Het lijk niet waarschijnlijk dat de investeringen in kunst van Fondation Ricard zullen minder zijn. De stichting is sinds twintig jaar dé springplank voor jonge Franse kunstenaars en curatoren. Hier worden carrières gemaakt. De openingen, waar gratis Ricard wordt geschonken, worden steevast druk bezocht. Wij bezochten er de solotentoonstelling van Tarik Kiswanson.

Ook uit het bezoek aan de Collection Société Générale van een van de grootste Franse banken en Monnaie de Paris aan de zuidoever da de Seine bleek dat de verantwoordelijkheid voor kunst en cultuur van de Franse overheid, het bedrijfsleven en de Franse burger, een wezenlijk andere is dan de Nederlandse. Mecenaat en liefde voor de kunsten, zijn onlosmakelijk verbonden met de Franse identiteit en cultuur.

De deelnemers vonden het unaniem verrassend dat de Nederlandse residentie zich overtuigend aan de Franse cultuurmentaliteit kan meten. Met behoud van een prettig soort Hollandse huiselijkheid worden hier in een klassiek Frans interieur topstukken uit de kunstcollectie van het Rijk getoond, omkleed met een rijkdom aan bloemen van Nederlandse telers. Ingetogen chique, perfect in balans.

Op de laatste dag van de excursie bezochten we kunstenaar Erik Mattijssen die met steun van het Mondriaan Fonds een half jaar in Atélier Holsboer verbleef. Het atelier bevindt zich in La Cité Internationale des Arts La Cité. Een modernistisch complex op een steenworp afstand van de Seine met driehonderd ateliers die bewoond worden door kunstenaars, componisten en musici uit alle windstreken, van Syrië tot China, van Senegal tot Noorwegen. Matijssen introduceerde ons in de wondere wereld van een mondiale kruidenierszaak om de hoek die zijn Parijse inspiratiebron was geworden. Uit de frisse gouaches op papier, met a- typische uitsneden van allerhande kruidenierswaren, kom je de geur van specerijen en zeep haast opsnuiven.